Heemkring Wichelen

11 januari 202224 januari 2023 heemkringwichelen

Jaarprogramma 2023 :

in april verschijnt het eerste tijdschrift van dit jaar : met o.m. een overzicht van de overledenen van 2022, de insulinemoorden door een Wichelse non, een portret van Jules Pieters uit Serskamp, en Wichelen op de barricade tijdens de schoolkwestie in 1955
Meikermis : met aandacht voor “De Kermis van toen” en een gezellige Scheldebar
in augustus verschijnt ons tweede tijdschrift
1 september : 150 jaar kerk in de Margote (tentoonstelling en boekvoorstelling)
10 november : de Sint-Maartensaga in de Kapel van de Bruinbeke
1 december : 4e Foto- en Filmavond in salons Oud-Gemeentehuis
En in de loop van het jaar het inlopen van een Theophanuwandeling samen met de Wichelse Schooiers

Wichelen, een keizerlijk geschenk

Wichelen was in feest. Precies 1050 geleden (in 972) trad de Byzantijnse prinses Theophanu in Rome in het huwelijk met de Duitse keizer Otto II. En de keizer had voor haar een mooie bruidsprijs klaar. Zo kreeg ze tal van domeinen in Europa en o.a. Wichelen als huwelijksgeschenk. Daarrond hield Heemkring Wichelen een maand lang feestelijkheden.Tot 19 september 2022.

Meer over Theophanu is te lezen in het boek “Keizerin Theophanu in Wichelen” van diverse auteurs dat te koop werd aangeboden op onze tentoonstelling (zie verder). Een boek kan je nog altijd verkrijgen door storting van 30 euro op de rekening van de Heemkring BE 40 0680 5085 1063 met vermelding “Boek Theophanu” (tot zolang de voorraad strekt). Als het boek moet worden opgestuurd, betaalt U 35 euro.

ZATERDAG 17 september : Concert in de kerk met kwartet Gospodi (19u)

Opgesteld in een cirkel als de vier evangelisten brachten de klassieke stemmen van Gospodi (alt Jonas Gedeshi, tenor Michaël Wittoek, bariton Wenceslaus Mertens en bas Frederik Meireson) hemelse gezangen uit de Byzantijnse ritus ten gehore; een moment van bezinning en ingetogenheid om weg te dromen in Oosterse sferen.

Aansluitend werd aan de aanwezigen een nocturne met een glas aangeboden in de expositieruimte van de pastorie, een stijlvol besluit van de drie weken durende tentoonstelling.

Maandag 19 september 2022 – 19.30 uur – ’t Ankerpunt Pruytenshof 53 Serskamp : Lezing over Europa door professor Hendrik Vos

Professor Hendrik Vos

Hendrik Vos, hoogleraar aan de Universiteit Gent, is een algemeen gewaardeerd Europa-kenner. Op de rake manier die hem kenmerkt, heeft hij het Theophanu-herdenkingsfeest afgesloten met een lezing waarin Europa op verschillende manieren werd belicht. Hij schetste aan de hand van anekdotes en “petite histoire” het ontstaan van de Europese Unie, die later uitgroeide tot de politieke machine die ze vandaag is. Het verloop stond nooit met zekerheid vast en had dikwijls te maken met toevalligheden, onverwachte gebeurtenissen, vriendschappen of botsende karakters. Het is de historie van ministers die cello speelden, een grondwet die in een braadkip belandde, een huwelijk in Moskou, de ondertekening van blanco vellen en zoveel meer… Geschiedenis en actualiteit raakten elkaar de hele tijd. Het ging ook over psychologie en de grote geopolitiek, over koppigheid en het belang van samenwerking. Zijn verhaal was soms pakkend, soms grappig. Na de lezing kreeg professor Vos een boek over de vos, een slim en listig dier.

Theophanu-Sigmawandeling in de maak

Als blijvend aandenken aan het Theophanujaar – 1050 jaar Wichelen wordt een permanente wandeling door de Bergenmeersen en Wijmeers uitgetekend. Daarvoor kunnen we een beroep doen op de medewerking van het Agentschap Onroerend Erfgoed, de Vlaamse Waterweg en het Agentschap Natuur en Bos. Over de inwandeling ervan houden wij je op de hoogte.

Lezing vrijdag 19 augustus 2022 door Dirk Callebaut over Theophanu

Onze dorpsgenoot Dirk Callebaut is de stuwende kracht achter het provinciale erfgoedproject Ename (Oudenaarde). Onder zijn leiding werd in Ename niet alleen de abdij, maar ook een indrukwekkend machtscentrum uit de tijd van keizerin Theophanu blootgelegd. Hij werkte mee aan de uitbouw van de site tot een provinciaal archeologisch park. Het internationale ICOMOS Ename charter voor de interpretatie en presentatie van erfgoedsites (2008) is deels geïnspireerd op de ervaringen in Ename. Hij is de projectleider van “Wichelen, een keizerlijk geschenk”.

Onder grote belangstelling vertelde Dirk Callebaut het verhaal van Theophanu

Vrijdag 26 augustus 2022 – 19.30 uur – Pastorie Wichelen Opening Theophanu-tentoonstelling door de Erevoorzitter van de Europese Raad, Herman Van Rompuy

Herman Van Rompuy

De Erevoorzitter van de Europese Raad, Herman Van Rompuy, is voorzitter van de adviesraad van de Empress Theophano Foundation, een Europese stichting met hoofdzetel in het Griekse Thessaloniki. Hij schreef het voorwoord van onze publicatie over Keizerin Theophanu in Wichelen, maar opende ook de interessante expo met o.m. een kopie van de keizerlijke huwelijksoorkonde van de Byzantijnse prinses Theophano en met artefacten gevonden in onze Bergenmeersen.

Zondag 28 augustus 2022 was er in de Pastorietuin Wichelen het Volksfeest ‘De Wereld, Ons Dorp’ met deelname van oude en nieuwe Wichelenaars

Onze gemeente is dus een deeltje van Europa en ook een deeltje van de wereld. Dat hebben we gevierd, kwestie van in de juiste stemming te komen.

Elke deelnemer trad op als ambassadeur van haar of zijn land en demonstreerde klederdrachten, hapjes, muziek, …. kortom, een kleurrijk palet van gewoonten en gebruiken die onze wereld zo boeiend maken, en dat allemaal in de schaduw van pastorie en kerk, het richtinggevende baken al van zo lang geleden.

Keizerin Theophanu en Wichelen

keizerlijk-geschenk-1-pag-5-2 Download

25 december 202224 januari 2023 heemkringwichelen

Jaarprogramma 2023

in april verschijnt het eerste tijdschrift van dit jaar : met o.m. een overzicht van de overledenen van 2022
Meikermis : met aandacht voor “De Kermis van toen” en een gezellige Scheldebar
in augustus verschijnt ons tweede tijdschrift : met o.m. Wichelen en Serskamp ten tijde van het Ancien Regime
1 september : 150 jaar kerk in de Margote (tentoonstelling en boekvoorstelling)
10 november : de Sint-Maartensaga in de Kapel van de Bruinbeke
1 december : 4e Foto- en Filmavond in salons Oud-Gemeentehuis
En in de loop van het jaar het inlopen van een Theophanuwandeling samen met de Wichelse Schooiers

5 juli 2022 heemkringwichelen

Muurschildering keizerin Theophanu

UUIGLE CUM ABBATIA NIVELLE
Wichelen met abdij Nijvel

Op 14 april 972 trouwde in de Sint-Pietersbasiliek in Rome de 12-jarige Byzantijnse prinses Theophanu met de 17-jarige Duitse keizer Otto II. Bij die gelegenheid kreeg ze een met goud en purper versierde huwelijksoorkonde die uitzonderlijk goed is bewaard gebleven. Ze behoort tot de meest schitterende documenten van de middeleeuwse geschiedenis. De oorkonde is van een uitstekende kwaliteit die doet denken aan oosterse zijden stoffen. De grootte is ook merkwaardig: 144,5 cm lang en 39,5 m breed. De tekst is met gouden letters op purpergekleurd perkament aangebracht. De achtergrond bestaat uit 12 medaillons met daarin afbeeldingen van vechtende dieren, symbolen van de macht van de keizer.

In die prachtige oorkonde wordt Theophanu’s bijzonder rijke bruidsschat omschreven met o.a. prestigieuze domeinen en centra in Italië, Duitsland, Nederland en België. Voor België luidt de tekst als volgt:

Over de Alpen (krijgt Theophanu) de gebieden Walcheren, Wichelen met de abdij van Nijvel, met de daarbij behorende veertienduizend boerderijen..”

De abdij gelegen in Nijvel/Nivelles behoorde tot de beroemdste kloosters in de vroege middeleeuwen. Ze werd in de 7^de eeuw gesticht door de heilige Amandus en de heilige Gertrudis. De abdij kwam in de 10^de eeuw rechtstreeks onder het gezag van de Duitse keizers. En op die manier kon de Byzantijnse prinses Theophanu bij haar huwelijk dit klooster krijgen als bruidsschat.

Het valt overigens op hoe de kerk van Wichelen en de abdij van Nijvel dezelfde patroonheilige hebben, Gertrudis.

Keizerlijke abdij Nivelles. Theophanu was er lekenabdis van 972 tot 991.

HAGIA SOPHIA

Theophanu, de prinses uit het Oosten, frequenteerde de Hagia Sophia

Theophanu’s roots lagen in een uithoek van het Byzantijnse rijk, Armenië. Daar werd ze in 960 geboren. Dat ze Armeense was, vormde sociaal gezien geen probleem. Integendeel. In het Byzantijnse Rijk, dat een veelvolkerenstaat was, genoot de Armeense aristocratie zeer hoog aanzien. En zeker haar ouders die tot een fanatieke soldaten-dynastie behoorden. De clan speelde in de oorlogsvoering van de Byzantijnse keizer trouwens een belangrijke rol.

Belangrijk feit: Theophanu was de aangetrouwde nicht van de Armeense veldheer, Johannes Tzimiskes. In 969 werd die in obscure omstandigheden (moord) keizer van het Byzantijnse Rijk. Vermoedelijk werd haar leefomgeving vanaf dan de hoofdstad Constantinopel, het Parijs van de vroege middeleeuwen. In het keizerlijk paleis van haar oom kreeg ze een hoogstaande opvoeding zoals men die in het Westen niet kende. Vlak bij het paleis bevond zich het grootste gebouw van Constantinopel, de Hagia Sophia. De kerk werd op ongelofelijk korte tijd gebouwd, tussen 532 en 537. Bouwheer was keizer Justinianus (527-565). Het was een unieke architecturale realisatie: binnen een rechthoekige plattegrond (76 meter lang en 71 meter breed) bevindt zich een vierkanten constructie met een enorme koepel van 33 meter doorsnede. Nog nooit had men zoiets spectaculairs gezien.

Omdat ze gelegen was vlak bij het keizerlijk paleis, kende Theophanu deze kerk zeer goed. Het is de reden waarom kunstenaar Gunther ‘Cazn’ Baeyens de Hagia Sophia afbeeldde op de muurschildering. De impressionante kerk symboliseert het Oosten waar Theophanu haar kinderjaren als prinses beleefde.

SINT-PANTALEONSKERK KEULEN

De Sint-Pantaleonskerk in Keulen is een indrukwekkend bouwwerk waaraan Theophanu een wezenlijke bijdrage heeft geleverd. Het was de broer van haar schoonvader, aartsbisschop Bruno, die in 955 in Keulen op de plaats van een vroegere Romeinse villa een benedictijnenabdij stichtte, toegewijd aan Sint-Pantaleon. Deze heilige, afkomstig uit het Oosten, was zeer geliefd bij Theophanu. Zij zou zelfs relieken van hem hebben meegebracht uit Constantinopel.

Zelf gaf ze de opdracht om de kerk van aartsbisschop Bruno uit te breiden met een imponerend westwerk dat de tijd heeft overleefd en vandaag nog steeds te zien is.

Theophanu stierf op 15 juni 991 in Nijmegen. Op haar wens werd zij begraven in haar geliefde Sint-Pantaleonskerk in Keulen.

Elk jaar werden er op de datum van 15 juni herdenkingsmissen ter ere van de keizerin gevierd. Tot in 1803 Napoleon de benedictijnenabdij afschafte. Duizend jaar na haar dood grepen er in Keulen grote herdenkingen van Theophanu plaats met o.a. tentoonstellingen, publicaties en wetenschappelijke congressen. In het kader daarvan besliste men om de herdenkingsmissen in de Sint-Pantaleonskerk elk jaar op 15 juni opnieuw te organiseren.

Een sarcofaag in wit Naxos-marmer gerealiseerd door Sepp Hürten werd in 1962 in het westwerk van de Sint-Pantaleonskerk geplaatst. In een loden kistje worden de weinige stoffelijke resten van de keizerin bewaard. Jaarlijks heeft hier op 15 juni, de sterfdag van Theophanu, een eucharistieviering plaats. Het is een gebeurtenis die in het teken staat van de hereniging van de christelijke kerken uit Oost en West.

Op zijn muurschildering aan de pastorie geeft Gunther ‘Cazn’ Baeyens een eigen visie op de Sint-Pantaleonskerk weer. Een mooi symbool van Theophanu’s ‘blijvende aanwezigheid’ in het Westen.

NATUURGEBIED BERGENMEERSEN

De Bergenmeersen liggen in een bocht van de Schelde bij de wijk Paddenhoek in Wichelen. In de vroegere eeuwen was het een landbouwgebied met vooral hooiland, sinds het einde van de twintigste eeuw lag er een ringdijk rond en was het ook een overstromingsgebied van de Schelde.

In 2013 werd het nieuwe natuurgebied Bergenmeersen geopend nadat er grote werken uitgevoerd waren in het kader van het Sigmaplan. Die hadden als doel overstromingen te voorkomen, maar ook de natuur nieuwe kansen te geven. Om dat te bereiken werd er een heel bijzondere sluis gebouwd langs waar het water van de Schelde bij hoogtij de Bergenmeersen binnen stroomt en bij laagtij de Bergenmeersen weer verlaat.

Zo werden de Bergenmeersen een zoetwatergetijdengebied van ongeveer 40 ha. Er ontstonden slikken en schorren die watervogels aantrokken en er kwam vis binnen langs de sluis. In de laaggelegen gedeelten ontstaan er rietvelden, op de hogere stukken komt er wilgenvloedbos. Die trekken hun eigen vogelpopulaties aan.

De bermen langs de de dijken worden selectief gemaaid om planten en bloemen een kans te geven en zo ook vlinders en andere insecten aan te trekken.

Op de muurschildering staan enkele typische planten en dieren uit de Bergenmeersen.

**Grote kattenstaart**: groeit op natte ruige gronden en bloeit in de zomer paars

**Blauwborst**: kleine trekvogel die in het voorjaar aankomt; alleen de mannetjes hebben een blauwe borst

**Bever**: zoogdier dat grotendeels in het water leeft en sinds enkele jaren terug is langs de Schelde

**Cetti’s zanger**: zangvogel die vooral opvalt door zijn korte, metaalachtige zang

**Grote gele kwikstaart**: zangvogel met een golvende vlucht die voortdurend zijn staart wipt, heeft een citroenkleurig onderlichaam

**Grote zilverreiger**: witte reiger, tot ongeveer 1 meter groot, broedt samen met andere watervogels in bomen

**Dagpauwoog**: veel voorkomende bontgekleurde vlinder die brandnetel als waardplant heeft

**Klaproos**: rode bloem uit de papaverfamilie, groeit op omgewoelde grond en levert uitstekend stuifmeel voor bijen

11 januari 202227 april 2022 heemkringwichelen

Wichels en Serskamps erfgoed : Paddenhoek

Van de eertijds zo bedrijvige wijk Paddenhoek, waar de Wichelse weefindustrie haar wortels had, is niets bewaard gebleven. Hier bevond zich het centrum van onze gemeente met kerk en economische bedrijvigheid. Het verdwijnen van de kerk en vooral het doortrekken, evenwijdig met de Schelde en de spoorweg, van de verkeersader Wetteren –Dendermonde, heeft het dorpscentrum naar Bohemen en de Margote gebracht.

De Paddenhoek werd zo de uiterste hoek van het dorp, die echter tientallen keren door overstromingen werd geteisterd. En evenveel keren hadden de bewoners van een twintigtal huisjes zichzelf en hun inboedel in veiligheid moeten brengen. Meer en meer hielden de mensen het daardoor voor bekeken en zochten ze een veiliger woonst.

Toen kwam in 1953 de rampzalige Sint-Ignatiusvloed met de grote watersnood in Nederland en opnieuw twee dijkbreuken in Wichelen waarbij een groot deel van de Paddenhoek blank kwam te staan. Er circuleerden veel geruchten over versteviging van de dijken, maar de bewoners van de Paddenhoek waren er niet gerust in en begonnen het gevoel te krijgen dat hun wijk aan het water werd geofferd.

Op het eind van de jaren ’50 is de leegloop van de wijk begonnen. In 1962 was zowat een derde van de huizen al onbewoond. En dat jaar was er opnieuw wateroverlast, drie jaar later nog maar eens. De overblijvers werden radeloos, temeer omdat stilaan een aanvang werd genomen met het slopen van vervallen weggezakte woningen. Uiteindelijk zijn alle bewoners van de laaggelegen woningen naar een veiliger woonst vertrokken en bleven enkel de drie hoogstgelegen huisjes overeind en bewoond. Deze inmiddels bouwvallige huizenrij is, na onteigening, eind de jaren ’90 afgebroken.

Onteigeningsprocedures werden opgestart en er werd overgegaan tot het aanleggen van een gecontroleerd overstromingsgebied, de Wichelse Bergenmeersen.

De Bergenmeersen overstroomd na springtij op 31 december 2013

11 januari 202212 januari 2022 heemkringwichelen

Sint-Gertrudiskerk

De neogotische Sint-Gertrudiskerk is ruim 40 meter hoog en gebouwd tussen augustus 1870 en augustus 1872. Ze verving na jarenlang getouwtrek de oude kerk op het Oud Dorp, die vervallen was, in een uithoek van de parochie stond en na de rechttrekking van de steenweg Wetteren-Dendermonde nog meer in een verdomhoek was geduwd. In het kerkgebouw zelf staat nog heel wat 18^de-eeuws meubilair uit de oude kerk. De huidige slanke toren werd pas in 1925 opgetrokken, nadat bij het begin van WO I de oorspronkelijke toren door de Duitsers was doorzeefd.

**De kerktoren na de beschietingen van de Duitsers op 4 oktober 1914**

De afbraak van de oude en de bouw van de nieuwe kerk verliep niet zonder slag of stoot, ook letterlijk. De bewoners van het Oud Dorp voelden aan dat het maatschappelijke en economische belang van hun wijk door de verhuizing stilaan zou wegebben en ze verzetten zich tegen een nieuwbouw hier op de Margote. Zo ontstond een jarenlange bitse strijd tussen enerzijds de kerkraad en de burgemeester die voor het Oud Dorp kozen en de gemeenteraad en de pastoor die de Margote genegen waren. Het echtpaar J.B. Eeckhaudt-De Keyser bood in maart 1866 een eigendom van ruim een halve hectare aan om een nieuwe kerk op de Margote te bouwen. De gemeenteraad nam kort daarop de gift aan en bereidde zonder tussenkomst van de kerkraad de bouw voor. Architect Serrure senior van Sint-Niklaas werd als ontwerper van de plans aangesteld en zorgde voor een raming van de bouwkosten. De provinciegouverneur liet echter weten dat de gemeenteraad zonder de instemming van de kerkraad geen nieuwe kerk kon bouwen. De bevoegde minister van justitie van zijn kant, was van oordeel dat het de gemeenteraad toegelaten was om een nieuwe kerk te bouwen bij omstandigheden als de bouwvalligheid van de oude kerk, de verwijdering van het centrum, ontoereikende grootte enz.

Bij de gemeenteraadsverkiezingen van 1866 verloor de toenmalige burgemeester Van Brabander de stembusslag en schepen Lalemant werd gedurende drie jaar dd. burgemeester, omdat de regering weigerde een nieuwe burgervader te benoemen.

Intussen hield de kerkraad voet bij stuk en in maart 1867 lieten zij de muren van de oude kerk, toren inbegrepen, bezetten en witten, iets waartegen eerst de gemeenteraad en later ook de provinciale bestendige deputatie protesteerde. Dat had als gevolg dat de kerkmeesters de kosten van het werk uit eigen zak moesten betalen. Na verschillende herverkiezingen in de kerkraad werd de zaak uiteindelijk in augustus 1870 beslecht in het voordeel van de Margote. Bij het overbrengen van het meubilair uit de oude kerk, werden de werklieden met stenen bekogeld, een uiting van een ontgoocheling die nog geruime tijd zou aanhouden. Vele inwoners van het Oud Dorp gingen jarenlang uit protest in Uitbergen naar de kerk.

**Het meubilair uit de oude kerk werd verhuisd naar de nieuwe kerk op de Margote**

**Preekstoel uit de oude kerk vervaardigd in opdracht van pastoor Fransiscus Mollaert (rond 1725)**

8 januari 202210 januari 2022 heemkringwichelen

Villa Rustoord

Deze villa is een ontwerp van architect Jos Lycke van Wetteren, gebouwd in modernistische stijl met art-deco-elementen.

Burgemeester De Ridder liet op latere leeftijd deze villa bouwen als privéwoning voor hem en zijn echtgenote. Hij was burgemeester tot 1939, tot kort voor de Tweede Wereldoorlog dus, en was een vertegenwoordiger van ‘de roden’, zoals de katholieke partij in Serskamp werd genoemd. Zij waren in de 20^ste eeuw afwisselend met ‘de blauwen’, de liberale partij, aan de macht in het dorp. Vaak vormden de verkiezingen een nek aan nek gevecht dat pas op de dag van de stembusslag werd beslecht. Op vraag van partijgenoot Charles Van Herreweghe (foto), in de jaren ’70 eveneens burgemeester, werd tijdens de Tweede Wereldoorlog een minder kwalitatieve kopie van de villa Rustoord gebouwd in de Nieuwstraat.

De voordeur van de villa bevat een krul- of fonteinmotief dat stilistisch volledig aansluit bij het hekwerk. De traphal is in vergelijking met de andere kamers zeer ruim en opgevat als voornaamste ontvangstplaats. In het merendeel van de kamers bleven de oorspronkelijke binnendeuren en vensters met gestileerde krukken, hang- en sluitwerk, deurgehelen met ingebouwde kasten met handgreep in art-decomotief, tegelvloeren, parket in salon en marmeren schouwen met corresponderende venstertabletten, vrij gaaf behouden. De plaatsing van vensters, die doorlopen over de gehele breedte van de afgeronde uitbouwen in salon en voormalige eetplaats, versterkt het ruimtelijk effect van die lokalen en zorgt voor een mooi uitzicht op de tuin. Dat alles creëert zelfs een soort ‘zeegevoel’, zoals typisch voor de kustvilla’s.

De L-vormige tuin vertoont nog deels de vroegere aanleg, met slingerende padenstructuur, een hoge spar, een taxusboom en een geplaveid terras rechts van de woning, naast de oprit.

8 januari 202210 januari 2022 heemkringwichelen

Verhoogstraatkapel

Deze kapel is gebouwd in 1887-1888 op grond geschonken door een Serskampse landbouwer en een Schellebelse winkelier. Ze is lange tijd gebruikt voor de Mariaverering tijdens de meimaand en voor het bidden van een rozenkrans bij een overlijden in de buurt. Tijdens de lokale Wafelkermis half september komen ook de reuzen van de Verhoogstraat uit hun bewaarplaats.

De buurtkermis rond de kapel is in 1947, kort na de Tweede Wereldoorlog, ontstaan. Die heeft telkens plaats op de eerste zondag na 16 september, het feest van de H. Cornelius. Op dat tijdstip van het jaar zijn gewoonlijk de aardappelen en het fruit binnen, een uitgelezen moment om wafels te bakken en te feesten.

De initiatiefnemers waren een groep vrienden uit de buurt, onder wie Gilbert Leus, Frans Hoebeke en Alfons Temmerman.

**Achiel Van der Eecken, Adolf Temmerman, Julius Cesar, Frans Jacob en Alfons Verhofstadt (de eerste reuzendrager)**

Traditioneel dansen de reuzen van de Verhoogstraat, Cesar en Cesarine, dan op de tonen van een lokaal muziekgroepje. Ter gelegenheid van bijzondere verjaardagen wordt een reuzenstoet georganiseerd met reuzen uit andere gemeenten. Op hun beurt hebben de reuzen al een flink stuk gereisd, niet alleen in België, maar ook in delen van Nederland, Noord-Frankrijk en zelfs tot in Catalonië zijn ze al gaan stappen en dansen!

8 januari 202210 januari 2022 heemkringwichelen

Torkes watermolen

De molen dateert naar verluidt van 1747 en is alleszins al opgenomen op de Ferrariskaart van eind 18^de eeuw. Het is een voormalige lijnkoekmolen, oorspronkelijk eigendom van de parochie en de heerlijkheden van Serskamp en Wichelen. Aan het eind van het Ancien Regime werd hij openbaar verkocht. Ook de voormalige burgemeester van Gent, Charles de Kerchove de Denterghem, is eigenaar geweest.

Zoals de naam laat vermoeden, is de Molenbeek begiftigd met een hele resem watermolens op haar loop. In onze gemeente alleen al zijn er twee, want ook de Waelemolen in de wijk Bruinbeke, is er één van. De Molenbeek ontspringt in Grotenberge, deelgemeente van Zottegem, en slingert zich over een afstand van 22 km door het landschap.

De beek vormt hier de scheiding tussen Serskamp en Wichelen, het molenhuis staat in Wichelen, het molengebouw – omgebouwd eerst tot dancing en later tot restaurant – in Serskamp.

De onderbouw van de watergevel in massieve natuursteenblokken is nog duidelijk zichtbaar. Het buitenwerk van de watermolen zelf is in vervallen toestand. Het bovenslagwiel is verdwenen. De wateras, betonnen goot over het sluiswerk en de langsgerichte dammen en oeverversteviging in natuursteen bleven gedeeltelijk bewaard.

In het molenhuis is één open ruimte waarin het maalprincipe zichtbaar is. De molen is uitgerust met twee koppels maalstenen, waarvan één koppel uit La Ferté-sous-Jouarre, boven een vierkanten asput. De bakstenen en houten maalstoel staan via twee houten trapladders in verbinding met de halfopen meelzolder. Voorts zijn ook nog een houten maalvloer, een haverpletter-maïsbreker, een weegschaal, een galg om zakken aan te hangen en een luitouw, waaraan de zakken werden opgehesen, bewaard gebleven.

8 januari 202210 januari 2022 heemkringwichelen

Sint-Denijspastorie

De pastorie is rond 1785 gebouwd, kort na de afschaffing van het klooster van Tussenbeke, waarvan witte zandsteen in de achtergevel is verwerkt. De voorgevel is classicistisch, de deuromlijsting bestaat uit blauwe hardsteen in rococostijl. Oorspronkelijk was het gebouw gekaleid om de broze bakstenen te beschermen.

De binnenindeling bleef behouden met een centrale gang, links een ontvangstruimte en rechts eetkamer en keuken. Kenmerkend is een haaks geplaatste traphal links achter de voorgevel. De traphal is afgesloten met een aan de binnenzijde vergrendelde deur en in de zijwand is een uitkijkluik uitgewerkt. De kapconstructie op de zolder is indrukwekkend en bestaat uit vier samengestelde eikenhouten spanten met doorgaande gordingen.

Het gebouw wordt nu gebruikt als uitleenpost van de bibliotheek beneden en als vergader- en archiefruimte voor de kerkfabriek boven.

De pastorie is als monument beschermd sedert 18 maart 2008.

Voor het jaar 1785 was er geen pastoorswoning in Serskamp, de parochie werd bediend door de proost van het Norbertinessenklooster van Serskamp (klooster Tussenbeke). Tot het begin van de 18^de eeuw was dat een Norbertijn van de abdij van Drongen, daarna een Norbertijn van de abdij van Grimbergen. De laatste proost, Milo Van Haelen, kreeg toen de toestemming om vlak bij de kerk, aan het kerkhof, een pastoorswoning te laten bouwen.

In het interieur zijn in de salon en eetkamer de oorspronkelijke moerbalken bewaard met verzorgd eenvoudig lijstwerk en schouwboezems met kenmerkend Lodewijk XVI-stucwerk. De Vlaamse schouw en de gerecupereerde binnendeuren in de keuken, waarvan er een naar de bijkamer en een naar de kelder leidt, werden van houtimitatie voorzien, wellicht uit de 19^de eeuw.

In de tuin was achteraan een vijver aangelegd waarin vissen werden gekweekt en die ook dienstdeed als statussymbool. De vijver ligt achter een heuveltje zodat het lijkt alsof de oorspronkelijk achterliggende weilanden ook nog deel uitmaakten van het domein zelf. Centraal in de achtertuin, in de as van de woning, staat een heel oude, beeldbepalende rode beuk. Links bevond zich een moestuin met fruitbomen zoals destijds gebruikelijk. De keuken kon dus vele ingrediënten vlakbij vinden. De tuin vertoont ook nog steeds een omlopend slingerpad rond een grasperk. Op dat pad kon de pastoor dagelijks brevieren, wandelend lezen in godsdienstige geschriften.

8 januari 202210 januari 2022 heemkringwichelen

Sint-Denijskerk

De kerk is vanaf 1856 gebouwd op bijna dezelfde plaats als de oude parochiekerk in neogotische stijl. Ze is een ontwerp van architect-priester Clarysse. Tussen en tegen de steunberen van het koorfront is een overdekte calvarie opgericht met gedenkplaten aan voorname lokale families. Het kerkinterieur is deels aangekleed met meubilair uit het oude bedehuis en deels met later vervaardigde stukken.

Tot het eind van de 18^de eeuw was de bedienaar van de eredienst hier in de kerk de proost van het Norbertinessenklooster van Tussenbeke, gelegen tussen de Welle- en de Molenbeek op de grens met Wichelen, Lede en Wanzele. In het interieur bevindt zich een biechtstoel in eik van omstreeks 1750, die na de afschaffing van het genoemde klooster in 1783, zou overgebracht zijn naar de parochiekerk. Ook in de sacristie staat nog een vermoedelijk relict uit die abdij: een kruisbeeld met rocaillemotief en engelenhoofdje.

Het schilderij ‘Jezus de kindervriend’ dateert van omstreeks 1600 en is mogelijks toe te schrijven aan de Brusselse schilder Hendrik De Clerck of zijn omgeving, ‘Het gezin van Nazareth’ is een werk van het eind van de 18^de eeuw.

De zijaltaren zijn toegewijd aan Onze-Lieve-Vrouw (rechts) en de H. Cornelius. De eiken preekstoel dateert uit de 19^de eeuw met op de panelen van de kuip bas-reliëfs met de borstbeelden van de H. Petrus, de H. Dionysius en Christus. In het koor bevinden zich drie glasramen met Bijbelse taferelen, in 1929 vervaardigd.

Het kerkhof wordt vooraan afgeboord door ijzeren hekwerk met een hoog dubbel hek, bevestigd aan decoratieve ijzeren hekpijlers met siervaasbekroning en een kruis op de middenstijl.